Przeczytane.

Czekiści. Organy  bezpieczeństwa w europejskich krajach bloku sowieckiego 1944-1989 pod redakcją Krzysztofa Persaka i Łukasza Kamińskiego. IPN 2010

Książka będąca próbą całościowego spojrzenia na zagadnienie funkcjonowania aparatu bezprawia komunistycznego w krajach pod sowiecką dominacją. Jej lektura pozwala zapoznać się z pewnym powtarzającym się schematem wykorzystywania przez komunistów policji politycznej do terroryzowania społeczeństw Europy Wschodniej. Opracowanie to ma powtarzający się schemat powielany przy omawianiu zagadnienia w poszczególnych krajach. Najpierw mamy przedstawioną strukturę organizacyjną, następnie poznajemy kadry najczęściej w ujęciu statystycznym. Później ukazane zostają zarówno metody pracy komunistycznych oprawców jak i główne obszary jakim aparat bezprawia się znajdował. Po ukazaniu działań pokazane są ich „owoce” czyli ofiary komunistów. Poszczególne rozdziały kończą rozważania nad dostępem do akt byłych służb specjalnych  komunistycznych i charakterystyka stanu badań w obszarze ich działania.

Ta dość czytelna i powtarzająca się struktura pozwala na lepsze orientowanie się w zawartości merytorycznej. Lektura ta jest niewątpliwie pozycją obowiązkową dla tych wszystkich, którzy zawodowo zajmują się tym wycinkiem dziejów. Z mojego punktu widzenia dostarcza ona niewątpliwie cennej wiedzy w zakresie struktur, umocowania prawnego jednak trochę mało jest w niej czynnika ludzkiego i to zarówno po stronie katów jak i ofiar. Rzecz jasna przy tego typu opracowaniach nie jest to zarzut tylko co najwyżej uwaga wynikająca z osobistych preferencji osoby czytającej. Znacznie łatwiej czyta się o osobach jak o instytucjach a to opracowanie koncentruje się na instytucjach.

„Miłość do pracy z agenturą to najskuteczniejsza broń czekisty” tak sobie myślę przy okazji tego cytatu, iż w sprawie działania służb bezprawia komunistycznego jest jeszcze wiele pracy zwłaszcza w zakresie ukazania jak destrukcyjna dla życia społecznego była to działalność, jak była odrażająca moralnie tak by nikt kto w tych służbach służył nie mógł uchodzić za osobę wartościową w żadnym ludzkim kontekście. Zbyt wiele niewinnych ofiar pozostawili ci komunistyczni bandyci we wszystkich państwach gdzie ta zbrodnicza ideologia się pojawiła. Tak więc trudno jest mówić o wypaczeniach raczej jest to reguła, iż z ideologią komunistyczną immanentnie złączone są cierpienie i prześladowania.

Jeszcze jeden smutny wniosek wypływa po lekturze tego opracowania we wszystkich krajach bloku wschodniego badacze natrafiają na większe lub mniejsze trudności w dotarciu do materiałów bezpieki co jest w pewien sposób nadal jej pośmiertnym sukcesem.