grafika; Przewodnik Katolicki

   „Co to jest prawda?” Słowa te wyrzekł Poncjusz Piłat w trakcie procesu Chrystusa. W najprostszym tego słowa znaczeniu to ustalenie przebiegu wydarzeń zgodnie z ich faktycznym stanem. Czy zawsze jest to możliwe? Wydaje się, że nie. Czy w związku z tym powinniśmy rezygnować z ustalenia prawdy o kimś/czymś? Ponownie nie. Co więcej pomimo świadomości, iż nie zawsze jesteśmy w stanie ustalić prawdę, to nie powinniśmy rezygnować z działań na rzecz jej przybliżenia. Ponownie posłużę się cytatem „tylko prawda jest ciekawa” i to przekonanie powinno przyświecać każdemu kto bada jakikolwiek wycinek dziejów.

   Co oczywiste wstęp ten dotyczy postaci św. Jana Pawła II i oskarżeń pod jego adresem, które pojawiły się w ostatnim czasie. Tak przeszłość Karola Wojtyły powinna być badana, a jeżeli okazałoby się, że są jakieś ciemne jej karty, to nie można tego ukrywać. Nie rozstrzygając, bo przecież nie mam wglądu w dokumenty o przeszłości, warto spojrzeć na ten problem z trochę szerszej perspektywy.

    W ustalaniu stanu faktycznego, a już zwłaszcza w jego ocenie niezwykle istotne są konteksty w jakim dana sytuacja się wydarzyła. Wyobraźmy sobie taką sytuację, na podłodze w kałuży krwi leży mężczyzna z nożem w sercu. Obok stoi kobieta cała roztrzęsiona, bo chwilę temu pchnęła tego mężczyznę tym nożem. Stan faktyczny prawda jest oczywista, doszło do zabójstwa. Jednak pozwólmy sobie chwilę pofantazjować. Wyobraźmy sobie, iż ten zabity przez lata maltretował psychicznie i fizycznie tę kobietę. Czy ta wiedza nie zmieni (a powinna) oceny całej sytuacji? Ten kontekst zmienia spojrzenie na zdarzenie, bo nie zmienia faktu jednak pozwala zrozumieć dlaczego do niego doszło i co za tym idzie trochę inaczej oceniamy w tym momencie sprawczynię.

    Może nie jest to najszczęśliwszy przykład jednak na tyle wyrazisty, że powinien umożliwić zrozumienie poniższego wywodu. W roku 1944 Polska dostała się pod panowanie Rosji Sowieckiej. Sowieci z pomocą posłusznych sobie instrumentów władzy PPR a później PZPR kolokwialnie nazywanych komunistami nie tylko włączyli Polskę do swojej strefy wpływów, ale również podjęli próbę całkowitej przebudowy rzeczywistości społecznej, której celem miało być wprowadzenie komunizmu. Metody wybrane do realizacji tego celu były z instrumentarium państwa totalitarnego. Państwo takie dąży do całkowitej kontroli życia społecznego.

   Tutaj powinniśmy postawić pierwszy przystanek. Jaka jest świadomość tego stanu rzeczy w społeczeństwie polskim A.D. 2023? Jakie metody stosowano by ówczesna władza mogła zrealizować swoje cele? Czy szerokie rzesze społeczeństwa, czy przysłowiowy Kowalski wie o tym? Rzecz jasna nie wie. Najłatwiej o ten stan rzeczy obwinić szkołę, tak też uczyniła obecna władza wprowadzając przedmiot „Historia i teraźniejszość” poświęcony okresowi historii po 1944 roku. Tylko gdyby moc szkoły była tak wielka jak to przypisują jej wszyscy na około, to na ulicach nie słyszelibyśmy co trzeciego słowa zaczynającego się na k…. Takim słownictwem jako żywo nie posługuje się szkoła. O świadomości społecznej decyduje kultura masowa a w niej problem PRL-u praktycznie nie istnieje, zaś ostatnimi czasy pojawiły się nawet dzieła (Gierek) wybielające ten ponury czas w dziejach Polski. Bez wiedzy o tym jakimi metodami posługiwały się władze komunistyczne i kto był ich przeciwnikiem trudno zrozumieć czasu 1944-89.

    Ambicją władzy totalitarnej jest całkowita kontrola społeczeństwa, w takim świecie nie ma miejsca na niezależne od władzy instytucje. W realiach Polski po 1944 jedyną niezależną wobec władzy instytucją był Kościół katolicki. Zniszczenie tej instytucji było jednym z podstawowych celów działania władz komunistycznych. Tym zajmował się V Departament Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, a później IV Departament Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Codziennie przez wszystkie lata zajmowali się jednym celem - zniszczeniem Kościoła. W praktyce polegało to na m.in. zakładaniu każdemu wstępującemu do Seminarium Duchownego kartoteki, w której gromadzono o takiej osobie informacje w poszukiwaniu tzw. haków. Innymi działaniami było rozbijanie Kościoła poprzez wspieranie ruchu księży patriotów. Oprócz tego praktyką działań wymierzonych w Kościół były różnego rodzaju prowokacje. Często na podłożu seksualnym, choćby sprawa bp Kaczmarka i zielonego zeszytu to z przełomu lat 50 i 60 czy już późniejsze z lat 80-tych działania wobec ks. Popiełuszki i próba rzucenia na niego oskarżeń o podłożu seksualnym ( garsoniera ks. Popiełuszki). Dochodziły do tego działania polegające na przesyłaniu do kurii donosów na księży. Problem jednak w tym, iż w świetle wcześniej wzmiankowanych prowokacji i ilości tych donosów nie sposób było ich zweryfikować. Czy wśród tych donosów były historie prawdziwe? Z pewnością tak. Tylko jak aparat kościelny miał je rozpoznać?

    To drugi przystanek. W zasadzie nasuwają się takie same pytania co poprzednio. Co gorsza mamy takie same odpowiedzi. By obraz był jeszcze bardziej ponury badania nad przeszłością Kościoła katolickiego w rzeczywistości PRL-u spotykały się z oporem samego Kościoła. Dzisiaj widać jaki to wielki błąd. Zamiast sekować takie postacie jak ks. Isakowicz – Zalewski autor pionierskiej książki w tym temacie „Księża wobec bezpieki na przykładzie archidiecezji krakowskiej” należało szerzej otworzyć archiwa by na ich podstawie można było zmierzyć się z przeszłością. Praktyką służb komunistycznych był werbunek według triady „korek, worek i rozporek”. Jednak praca Isakowicza pokazuje, że większość duchowieństwa wobec pokus tego świata zachowywała się odpowiednio i niewielu donosicieli udało się zwerbować SB. Niestety ten pozytywny dorobek został zaprzepaszczony w imię źle pojętego solidaryzmu grupowego. Dzisiaj Kościół zamiast chlubić się swoją generalnie pozytywną przeszłością w czasach PRL-u musi odpierać ataki za winy nielicznych.

    Zapewne w wielu sytuacjach człowiek można zachować się lepiej. Zapewne ta uwaga dotyczy również Karola Wojtyły, a później Jana Pawła II. Czy jednak upoważnia nas do stawiania mu zarzutu ochrony pedofili? Obawiam się, że nie poznamy w tym zakresie prawdy nawet zakładając, że stawiane mu zarzuty mają potwierdzenie. Na potrzeby tego wywodu przyjmijmy na chwilę, że te zarzuty są prawdziwe. Po pierwsze nie wiemy czy przenoszeniu takich księży w diecezji krakowskiej nie towarzyszyły napomnienia ze strony metropolity krakowskiego. Wielce prawdopodobne wydaje się, że nie decydowano się na ujawnianie prawdy ze względu na dobro instytucji. Wiem łatwo się oburzać, ale dlatego potrzebne są konteksty. Była to jedyna niezależna od władzy instytucja i jej przetrwanie w Polsce komunistycznej było wartością nadrzędną. Powtarzam ten aspekt powinien był być rozpatrzony jeżeli chcemy uczciwie ocenić sytuację zakładając, iż zarzuty obronią się w toku analizy źródeł.

    Jednak znając postawę Jana Pawła II wobec tego typu przypadków wyrażoną choćby jeszcze jako metropolity krakowskiego w sprawie ks. Lorenca, który został przez ówczesnego abp Wojtyłę suspendowany ze stanu duchownego, w Liście Apostolskim "Sacramentorum sanctitatis tutela", czy też postawie wobec abp Peatza kiedy wszedł w posiadanie wiadomości o jego czynach wydają się skłaniać do wniosku, iż Jan Paweł II nie tolerował pedofili w Kościele. Jednak sama sprawa abp Peatza jest wielce symptomatyczna do problemu jaki trapi Kościół katolicki nie tylko w Polsce. Problem ten określany jest czasami terminem „lawendowa mafia”. Przyglądając się losom blokowania starań zmuszenia do ustąpienia abp „urzędową” drogą, które opisuje we wstrząsającym artykule Tomasz Krzyżak https://wiez.pl/2020/11/28/dlaczego-wanda-poltawska-przemycala-list-do-papieza-pod-bluzka/ nie sposób nie zadać pytań o rolę najbliższego otoczenia Jana Pawła II, o rolę ówczesnego Nuncjusza Apostolskiego w Warszawie, a szerzej o postawę hierarchii kościelnej w Polsce. Dlaczego potrzeba było interwencji przyjaciółki Papieża by dotarły do niego informacje o niegodnym zachowaniu abp Peatza? Jaką rolę w tym wszystkim odegrał osobisty sekretarz Papieża zwany przez niektórych Stevie Wonderem? Dlaczego oficjalne pisma nie docierały do adresata? W tym kontekście nasuwa się pytanie czy ekstraordynaryjna droga procesu beatyfikacji Papieża nie była swojego rodzaju ucieczką do przodu. Drogą niezwykle kuszącą dla wielu, pomijam tutaj tych, którzy autentycznie propagują kult Jana Pawła II tak widoczny praktycznie we wszystkich kościołach świata. Jednak sekretarz i część Episkopatu mogła być zainteresowana skryciem się w blasku świętości. Bo jak ogłoszą Jana Pawła II świętym przecież nikt nie będzie stawiać niewygodnych pytań, sprawy ucichną by nie rzec umrą wraz z ofiarami i świadkami. Jednak tak się nie stało i w sumie bardzo dobrze, bo te sprawy dla dobra Kościoła trzeba wyczyścić. Trzeba skończyć z chowaniem się za plecami Papieża, z którego zresztą w dużej mierze polski Kościół uczynił największego cukiernika wszechczasów. Bo z czego znany jest Papież większości rodaków? Z jednorazowego wystąpienia o kremówkach. Zaiste wielkie osiągnięcie w propagowaniu nauczania Jana Pawła II. Nic dziwnego, iż stał się obecnie dla młodych ludzi człowiekiem memem. Ze znanych mi mediów tylko Radio Maryja przypomina jego nauczanie, ale nie jest to wbrew wyobrażeniu części ludzi zbyt potężne medium. Tak więc w tle świętości Jana Pawła II ukryć chciało się wiele spraw, które wymagają wyjaśnienia. Jasne nigdy nie ma dobrego czasu na przyznanie się do błędów. Jednak nie zamknięcie spraw dotyczących pedofilii w Kościele prowadzić będzie tylko do tego, że co jakiś czas pojawiać się będą podobne do tych artykułów atakujących Jana Pawła II, czy reportaże Sekielskich. I po pewnym czasie znaczenie nie będzie miała prawda tylko przekonanie ludzi o tym, iż Kościół to instytucja chroniąca pedofili. Im dłużej niewyjaśnione sprawy lub zamiecione pod dywan nie zostaną przecięte, tym trudniej będzie się oczyści z przyprawionej gęby.

   Czas przejść do kolejnej płaszczyzny sporu o Jana Pawła II czyli polityki. Na początek pewna oczywista oczywistość. Wszystko jest polityką. Reportaż „Franciszkańska 3” czy książka Ekke Overbeek też nią są. Mają za cel odebrać Kościołowi a szerzej ludziom wierzącym prawo do wypowiadania się na tematy społeczne. Jednak nie zwalnia to od przyjrzenia się reakcji drugiej strony, czyli samego Kościoła jak i „sceny politycznej” w Polsce. Niestety można odnieść wrażenie, iż kościół hierarchiczny nie zamierza tutaj nic uczynić. I to nawet nie z zarzutami wobec Jana Pawła II, które wydają się dość słabe co ze swoim podejściem do duchownych, którzy dopuścili się czynów przestępczych wobec nieletnich już po 1989 roku. Jednak wymagałoby to naruszenia tego ulubionego świętego zarówno osób wierzących jak i ateistów czyli świętego spokoju. Trzeba by coś zrobić być może narazić się lewandowej mafii podjąć walkę z jej wpływami w strukturach Kościoła. Niestety zwycięża strategia przeczekania przybierana tak wiele razy przez Kościół wobec  zarzutów adresowanych pod jego adresem. Zamiast oddzielić ziarna od plew a patrząc obiektywnie na dorobek Kościoła katolickiego w Polsce nie można mieć wątpliwości, iż tych pierwszych będzie zdecydowanie więcej nic się nie robi.

Co innego politycy ci postawili działać. Tak jak w wielu podobnych sprawach nie poprzez ciężką pracę w tym wypadku nad upowszechnianiem najlepiej w swoim życiu choćby społecznych aspektów z nauczania Jana Pawła II ale poprzez to w czym są najlepsi. Mówienie i uchwały. Musze przyznać, iż ubawiła mnie ta uchwała  ws. obrony dobrego imienia św. Jana Pawła II. To rozwiązuje problem, można przystąpić do partyjnej młócki. My świętobliwi i oni zastępy szatana. Niestety tego typu działania po pierwsze nie ustalą prawdy, ba one prawdę usuwają z przestrzeni zainteresowania polityków. Ponieważ jedynym co się liczy w tej partyjnej rozgrywce to to czy będą tę sprawę mogły wykorzystać we wzajemnej walce te nasze rodzime odmiany Tutsi i Hutu. Znamienny w tym kontekście jest głos ważnego publicysty po stronie opozycyjnej, który można streścić „za wcześnie a co gorsze może pomóc PiS-owi wygrać wybory”. Z ich strony ( mam tutaj na myśli wszystkie strony sceny politycznej) pomocy w pracach nad ustaleniem zdarzeń z przeszłości liczyć nie można.

grafika; viva pl

 Cóż więc robić? To oczywiście zależy od tego kim jest dla nas główny bohater tego tekstu i instytucja na czele, której stał. Tym, którzy uważają Jana Pawła II za bestię z Wadowic a Kościół katolicki za jakąś organizację przestępczą żadnej rady udzielać nie będę. Oni zresztą jej nie potrzebują.

 Natomiast jeżeli ktoś uważa Jana Pawła II za ważną postać to po pierwsze pamiętać, iż wierzymy w Chrystusa nie księży czy Papieży. Po drugie nie dać sobie wmówić, iż badanie przeszłości, również z wykorzystaniem materiałów gromadzonych przez Służbę Bezpieczeństwa jest czymś złym. Jest dokładnie odwrotnie badania te pozwalają pokazać jak wyglądała przeszłość bo dopiero ta wiedza pozwala na jakiekolwiek oceny dotyczące przeszłości. Co więcej pozwoli w pełni pokazać ogromny dorobek Kościoła w drodze do wolnej Polski i oddzielić bohaterów tej walki od zdrajców. Wreszcie po trzecie wymagać od hierarchów Kościoła katolickiego jasnego wypowiadania się odnośnie nadużyć seksualnych. Czas skończyć z różnego rodzaju niedomówieniami a zacząć to powinno się od dokładnego pokazania sprawy abp Peatza. Tylko to pozwoli zamknąć ten temat bo w  przeciwnym razie Kościół ponownie stanie się obiektem ataków, ba tak de facto już nim jest i zupełnie wbrew faktom, dużej części społeczeństwa udało się wdrukować obraz stawiający znak równości pomiędzy księdzem a pedofilem. Zostawiając tego typu sprawy ( abp Peatz) sam sobie jest winien. Niestety cierpi na tym nie tylko ta duchowa rola Kościoła ale także jego ( jako wspólnoty ludzi wierzących) rola w życiu społecznym.